Yazan: Jim Sinclair / Çeviren: Ece Ceyda Arslan
Ben “otizmli” değil, otistik bir bireyim. Bu nüans benim için neden önemli?
1- “Otizmli” (person with autism) demek otizmin kişiden ayrışabileceği fikrini öne sürer fakat bu doğru değil. Parçam olmayan şeylerden ayrışabilirim ve aynı kişi olarak kalırım. Sıklıkla “mor tişörtlü”yüm fakat bir gün “mavi tişörtlü” ve ertesi gün de “sarı tişörtlü” olabilirim. Kıyafetler benim bir parçam olmadığından hala aynı kişi olurum. Fakat otizm benim parçam. Otizm beynimin çalışma şekliyle sıkı sıkıya bağlı. Otistiğim çünkü beynimin çalışma şeklinden ayrılamam.
2- “Otizmli” demek otizmin kişinin bir parçası olsa bile bunun çok da önemli olmayan bir parça olduğu öne sürer. Bir kişinin kimliğinin merkezi olarak kabul edilen özellikler, uygun şekilde sıfat olarak ifade edilir ve hatta insanları tanımlamak için isimler olarak kullanılabilir. “Eril” ve “dişil” kişiler, ve hatta “erkekler” ve “kadınlar” ve “oğlanlar” ve “kızlar”, hakkında konuşuruz fakat “erilliği olan kişi” (people with maleness) ve “dişilliği olan kişi” (people with femaleness) hakkında değil. İnsanları “Rus” veya “Katolik” gibi kültürel ve dini kimliklerini yansıtan terimlerle tanımlarız; “Rusluk özelliğine sahip kişi” veya “Katolikliği olan kişi” olarak değil.İnsanları önemli yönü sosyal rolleri olan “ebeveyn” ya da “işçi” gibi terimlerle tanımlarız, “yavrusu olan kişi” ya da “bir işi olan kişi” olarak değil. İnsanları şahsiyetlerini yansıtan “cömert” ya da “dışadönük” olarak tanımlarız, “cömertliğe sahip kişi” veya “dışadönüklüğü olan kişi” olarak değil. Yine de otizm kültürden ve öğrenilmiş inanç sistemlerinden daha derinlere iner. Başkalarıyla nasıl ilişki kurduğumuzu ve toplumda nasıl yer bulduğunuzu etkiler. Kendi bedenimizle ilişki kurma biçimimizi şeklimizi dahi etkiler. Eğer otistik bir beynim olmasaydı, şuan var olmazdım. Otistiğim çünkü otizm bir birey olarak benim olmazsa olmazım.
3- “Otizmli” demek otizmin kötü bir şey olduğunu ima eder- o kadar kötü ki bir birey olmakla tutarlı değil- Bir kişinin olumlu veya nötr olarak kabul gören özelliklerinden bahsederken sıfatların kullanılmasına kimse karşı çıkmaz. (…) Birisi sadece atıfta bulunulan özelliğin olumsuz olduğuna karar verdiğinde onu kişiden ayırmak ister. Otizmin berbat olmadığını ve beni daha az insan yapmadığını biliyorum. Eğer diğer insanlar otizmin beni daha az insan yapmadığını hatırlamakta zorlanıyorlarsa bu onların sorunu, benim değil. Kişiliğimin olmazsa olmazını kötü bir şey olarak tanımlamaya çalışmadan, benim de bir birey olduğumu kendilerine hatırlatmanın bir yolunu bulmalarına izin verin. Otistiğim çünkü kendimi olduğum gibi kabul ediyor ve kendime değer veriyorum.
* Sinclair, J. (2013). Why I dislike “person first” language. Autonomy, the Critical Journal of Interdisciplinary Autism Studies, 1(2).
